มาตรฐานกันน้ำ IP Rating คืออะไร แต่ละตัวเลขหมายถึงอะไร

เวลาเราดูสเปคมือถือที่สามารถกันน้ำได้ เรามักจะเห็นสเปคที่เขียนไว้ว่า ผ่านมาตรฐานกันน้ำ IP65, IP67, IPX5 จนถึง IP65/67 ก็มี เห็นแล้วก็งงทำไมมันมีหลายรูปแบบเหลือเกิน วันนี้ผมจะมาอธิบายให้ทุกท่านเข้าใจว่าเจ้า IP Rating คืออะไร ตัวเลขแต่ละหลักหมายความว่าอย่างไร และ IP68 ที่เราเห็นกันบ่อยๆ หมายถึงอะไร

IP ย่อมาจาก Ingress Protection เป็นมาตรฐานสากลที่บ่งบอกถึงประสิทธิภาพในการป้องกันไม่ให้ของเหลวและของแข็งเข้าไปทำลายอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

ตัวมาตรฐานจะขึ้นต้นด้วย IP ตามด้วยเลข 2 หลัก เช่น IP65, IP67 เป็นต้น

ตัวเลขหลักแรก ของแข็ง

ตัวเลขหลักแรกหมายถึงการป้องกันของแข็งต่างๆ เช่น ฝุ่น เศษดินเศษทราย เป็นต้น โดยแต่ละตัวเลขมีความหมายดังนี้

ระดับ	รายละเอียด
X	ไม่มีข้อมูล อาจจะเพราะไม่ได้ทดสอบ
0	ไม่มีการป้องกันใดๆ
1	สามารถป้องกันจากวัตถุที่มีขนาด 50 มม. ขึ้นไป เช่น ฝ่ามือมนุษย์
2	สามารถป้องกันจากวัตถุที่มีขนาด 12.5 มม. ขึ้นไป เช่น นิ้วมือ
3	สามารถป้องกันจากวัตถุที่มีขนาด 2.5 มม. ขึ้นไป เช่น ไขควง, สายไฟเส้นหนาๆ
4	สามารถป้องกันจากวัตถุที่มีขนาด 1 มม. ขึ้นไป เช่น สายไฟส่วนใหญ่, ไขควงขนาดเล็ก, มดตัวใหญ่
5	สามารถปกป้องจากฝุ่น ไม่ถึงขนาดฝุ่นไม่เข้าเลย แต่ป้องกันได้มากพอที่จะไม่เข้าไปสร้างปัญหาในการทำงาน
6	ป้องกันจากฝุ่นได้อย่างสมบูรณ์ การทดสอบจะใช้เวลาสูงสุด 8 ชม. ขึ้นอยู่กับรูปแบบของลม

ตัวเลขหลักที่สอง ของเหลว

ตัวเลขหลักแรกหมายถึงการป้องกันจากของเหลว ซึ่งมีทั้งการฉีดใส่ การจุ่ม แล้วแต่กรณีไป โดยแต่ละตัวเลขมีความหมายดังนี้

ระดับ	รายละเอียด
X	ไม่มีข้อมูล อาจจะเพราะไม่ได้ทดสอบ
0	ไม่มีการป้องกันใดๆ
1	ป้องกันจากน้ำหยด
2	ป้องกันจากน้ำหยดเมื่อถูกติดตั้งทำมุม 15 องศาจากการติดตั้งปกติ
3	ป้องกันจากละอองน้ำ
4	ป้องกันจากการถูกน้ำกระเซ็นใส่
5	ป้องกันจากการถูกฉีดน้ำแรงดันต่ำใส่เป็นเวลาอย่างน้อย 3 นาที
6	ป้องกันจากการถูกฉีดน้ำแรงดันสูงใส่เป็นเวลาอย่างน้อย 3 นาที
6K	ป้องกันจากการถูกฉีดน้ำแรงดันสูงที่เพิ่มแรงดันได้ใส่เป็นเวลาอย่างน้อย 3 นาที
7	สามารถนำลงไปในน้ำที่ความลึกไม่เกิน 1 ม. เป็นเวลาไม่เกิน 30 นาที
8	สามารถนำลงไปในน้ำที่ความลึก 1 ม. หรือมากกว่า โดยความลึกและระยะเวลาแล้วแต่ผู้ผลิตตกลงกับผู้ทดสอบ
9K	ป้องกันจากการถูกฉีดน้ำแรงดันสูงที่มีอุณหภูมิสูงใส่ เป็นเวลาอย่างน้อย 3 นาที

มาตรฐานที่พบเห็นบ่อย

IPX3 และ IPX4 มักจะเห็นในหูฟังสำหรับออกกำลังกาย ที่สามารถป้องกันเหงื่อได้
IPX5 และ IP65 มักจะเห็นในหูฟังและมือถือที่สามารถกันน้ำได้ สามารถใช้งานกลางฝนได้
IP67 และ IP68 มักจะเห็นในมือถือที่สามารถนำจุ่มลงในน้ำได้

IP68 หมายถึงอะไร

มือถือปัจจุบันมักผ่านมาตรฐานกันน้ำ IP68 หมายถึง สามารถกันฝุ่นได้สมบูรณ์ กันน้ำที่ความลึกอย่างน้อย 1 เมตร ระยะเวลาแล้วแต่จะตกลงกับผู้ทดสอบ หมายความว่าแต่ละรุ่นก็อาจจะกันน้ำไม่เท่ากัน โดยมาตรฐานมักจะอยุ่ที่ 1.5 ม. เป็นเวลา 30 นาที แต่รุ่นล่าสุดอย่าง iPhone 12 สามารถกันน้ำได้ลึกถึง 6 เมตร เป็นเวลา 30 นาทีทีเดียว

กันน้ำได้แต่ไม่ใช่น้ำทุกชนิด

หลายคนมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับมือถือกันน้ำว่าสามารถกันน้ำได้ทุกชนิด ซึ่งไม่เป็นความจริง เพราะมาตรฐานการกันน้ำเหล่านี้ถูกทดสอบด้วยน้ำสะอาดทั่วไป หากนำไปใช้งานกับน้ำชนิดอื่นๆ น้ำเหล่านั้นอาจสร้างความเสียหายให้กับซีลกันน้ำ และทำให้น้ำเข้าได้ โดยน้ำที่ควรหลีกเลี่ยงคือ น้ำทะเล น้ำสบู่ สารเคมีที่อยู่ในรูปของเหลว น้ำผลไม้ น้ำผสมคลอรีน หากอุปกรณ์บังเอิญสัมผัสกับน้ำที่ไม่ใช่น้ำสะอาด ให้ล้างอุปกรณ์ของคุณด้วยน้ำสะอาดเสมอ

มือถือกันน้ำ เอาลงทะเลได้ไหม

มือถือกันน้ำถูกทดสอบโดยน้ำสะอาด ไม่แนะนำให้เอาลงทะเลโดยเด็ดขาด เพราะคุณสมบัติของน้ำทะเลนั้นแตกต่างจากน้ำสะอาดมาก อาจทำให้มือถือเสียหายทั้งในระยะสั้นและระยะยาวได้

ตัวเลขมากกว่าไม่ได้ดีกว่า และไม่ได้หมายความว่าผ่านการทดสอบของตัวเลขน้อยกว่า

หลายคนมีความเข้าใจผิดว่ามาตรฐานตัวเลขมากหมายถึงดีกว่า จะเห็นว่ามาตรฐานการกันน้ำจะแบ่งเป็น 2 แบบ คือ การป้องกันการฉีดน้ำใส่ และ การจุ่มลงในน้ำ ซึ่งมีความต่างกันโดยสิ้นเชิง มือถือที่ผ่านมาตรฐาน IP67 หากโดนฉีดน้ำใส่ น้ำก็อาจจะเข้าได้ มือถือที่ผ่านมาตรฐาน IP65 หากนำไปจุ่มน้ำ น้ำก็อาจจะเข้าได้เช่นกัน นั่นเป็นเหตุผลว่ามือถือบางรุ่นถึงผ่านมาตรฐาน IP65/67 นั่นคือเขาทดสอบทั้งการจุ่มน้ำและการฉีดน้ำใส่

การกันน้ำมีอายุการใช้งาน แม้กันได้แต่ไม่แนะนำ

การกันน้ำเหล่านี้ไม่ได้สามารถกันได้อย่างถาวร โดยเฉพาะในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ชิ้นเล็กๆ อย่างมือถือและหูฟังที่ใช้ซีลกาวในการประกอบ เมื่อผ่านการใช้งานบวกกับความร้อนจากอุปกรณ์ทำให้ซีลเหล่านี้เสื่อมสภาพได้ และทำให้น้ำเข้าในที่สุด ดังนั้นแม้มือถือจะกันน้ำได้แต่ก็ควรมีความระมัดระวังในการใช้เช่นกันครับ